میانگین حجم پلاکت‌ها (MPV)

پلاکت‌ها سلول‌هایی هستند که تشکیل لخته‌های خون جهت آهسته کردن خون‌ریزی، جلوگیری از عفونت و تسریع روند بهبودی را برعهده دارند. وقتی آسیب اتفاق می‌افتد، پلاکت‌ها با هم تجمع پیدا کرده و پلاک را تشکیل می‌دهند. سپس، سیگنال‌های هورمونی را به جریان خون ارسال می‌کنند تا باعث فراخوانی فاکتورهای انعقادی شوند، این فاکتورها در ترمیم آسیب و زخم، نقش مؤثری دارند.

پلاکت‌ها در مغز استخوان و از مگاکاریوسیت‌های تولید می‌شوند که سلول‌ پیش‌ساز بزرگی هستند. پلاکت‌هایی که به جریان خون ریخته می‌شوند، در واقع بخشی از مگاکاریوسیت‌ها هستند.

معمولاً پلاکت‌های جدید بزرگ‎تر از پلاکت‎های قدیمی هستند. MPV میانگین سن پلاکت‌ها را درنظر می‌گیرد.

MPV بالا معمولاً نشان‌دهنده‌ی تعداد زیاد پلاکت‌های جوان موجود در جریان خون است. بعد از خون‌ریزی به دلیل آسیب یا جراحی بزرگ، بدن، پلاکت‌ها را برای ترمیم زخم و کاهش خون‌ریزی مصرف می‌کند. در پاسخ به این حالت، مغز استخوان مگاکاریوسیت بیشتری تولید می‌کند که به پلاکت‌های جوان و بزرگ تبدیل می‌شوند. در این حالت MPV افزایش می‌یابد.

ممکن است در MPV بالا، آزمایش شمارش پلاکت‌ها نتیجه‌ی کمتر‌از‌حد نرمال، نرمال یا بیش‌تر‌از‌حد نرمال را نشان دهد:

• تعداد کم پلاکت همراه با MPV بالا زمانی اتفاق می‌افتد که پلاکت‌ها توسط آنتی‌بادی‌ها، عفونت یا سموم تخریب شده باشند. برای مثال، پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایمنی (immune thrombocytopenic purpura) یک نوع کمبود پلاکت است که در اثر تخریب بدون دلیل مشخص پلاکت‌ها اتفاق می‌افتد.
• تعداد زیاد پلاکت‌ها همراه با MPV بالا زمانی اتفاق می‌افتد که مغز استخوان به دلیل جهش ژنتیکی یا سرطان، تعداد بسیار زیادی پلاکت تولید کند.
• تعداد نرمال پلاکت همراه با MPV بالا نشان‌دهنده‌ی شرایطی مثل هایپرتیروئیدیسم یا لوسمی‌میلوژن‌مزمن (نوعی سرطان) است.

شرایطی که ممکن است با افزایش MPV و تعداد متغیر پلاکت همراه باشد عبارت‌اند از:

• بیماری برنارد سولیه (Bernard-Soulier Disease) یا سندرم پلاکت غول پیکر (giant platelet syndrome)
• داروهای محرک مغز استخوان، مانند اریتروپویتین یا ترومبوپوئیتین
• دیابت شیرین
• ناهنجاری‌های ژنتیکی در پلاکت‌ها
• بیماری قلبی یا دریچه‌های مصنوعی قلب
• پرکاری تیروئید (هایپرتیروئیدیسم)
• بیماری کبدی غیرالکلی
• پره اکلامپسی (سموم بارداری) و سندرم هلپ (HELLP)
• بیماری‌های تنفسی
• سپسیس (Sepsis)

تعداد پلاکت‌ها و حجم متوسط آن‌ها توسط فاکتورهای مختلفی مثل ارتفاع، هورمون‌ها و فاکتورهای خطر سلامتی، تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند:

• افرادی که در ارتفاعات پایین زندگی می‌کنند (زیر سطح دریا)، ممکن است تعداد پلاکت بیشتری از حد نرمال داشته باشند. افرادی که در ارتفاعات بلند زندگی می‌کنند، ممکن است MPV بالایی داشته باشند که به‌عنوان فاکتور خطر برای بیماری‌های قلبی درنظر گرفته می‌شود.
• سیگار کشیدن، فشار خون و گلوکز بالای خون (بدون تشخیص دیابت)، همگی با MPV در آقایان مرتبط هستند.
• قاعدگی و داروهای ضدبارداری، با MPV بالا در خانم‌ها مرتبط است.
• ورزش سنگین نیز باعث افزایش تعداد پلاکت‌ها می‌شود و اگر به اندازه‌ی کافی شدید باشد، به بافت‌ها آسیب می‌رساند.

 مهم است که این عوامل را در نظر داشته باشید و بدانید که ممکن است تغییراتی در تعداد پلاکت ها و MPV ایجاد شود.

MPV پایین‌تر از حد نرمال معمولاً نشان می‌دهد که بیشتر پلاکت‌ها قدیمی هستند و مغز استخوان فرایند تولید پلاکت‌ها را آهسته کرده‌است.

MPV کم با تعداد پلاکت های زیر می‌تواند شرایط متفاوتی را نشان دهد:

• تعداد کم پلاکت همراه با MPV پایین نشان‌دهنده‌ی اختلالات مرتبط با مغز استخوان است که تولید پلاکت‌ها را کاهش داده یا متوقف کرده است. مانند کم‌خونی آپلاستیک.
• تعداد زیاد پلاکت همراه با MPV پایین اغلب نشان‌دهنده‌ی عفونت، التهاب یا سرطان است.
• تعداد نرمال پلاکت همراه با MPV پایین در نارسایی مزمن کلیوی شایع است.

MPV پایین همراه با تعداد متغیری از پلاکت‌ها در چه شرایطی دیده می‌شود؟

شرایطی که ممکن است با MPV پایین و تعداد پلاکت متغیر همراه باشد، عبارت‌اند از:

• نارسایی در مغز استخوان
• لوپوس
• اسپلنومگالی (بزرگ شدن طحال) که اغلب باعث گیر افتادن پلاکت‌ها در طحال می شود.
• داروهایی که تشکیل پلاکت را سرکوب می‌کنند، مانند داروهای شیمی‌درمانی
• کم‌کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم)
• کمبود آهن
• ایدز (HIV/AID)