آرتریت پسوریاتیک (Psoriatic arthritis) نوعی آرتریت است که در حدود 30درصد از افراد مبتلا به پسوریازیس ایجاد می‌شود.
این نوع آرتریت می‌تواند به شکل ناگهانی و یا به آهستگی در طول زمان بروز یابد.
در حدود 80درصد موارد، آرتریت پسوریاتیک یا PsA در افراد مبتلا به بیماری پسوریازیس ایجاد می‌شود. این عارضه در درجه اول بر مفاصل تأثیر می‌گذارد، که می‌تواند در هر قسمتی از بدن شما باشد. علائم اصلی آن عبارتند از:
- خستگی
- درد مفاصل، تورم و سفتی
- کاهش دامنه حرکتی
اگر سفتی، درد یا تورم مفاصل را به صورت مداوم تجربه می‌کنید، لازم است برای تشخیص علت به پزشک متخصص مراجعه کنید.
نحوه تشخیص آرتریت پسوریاتیک
تشخیص این بیماری به‌واسطه فاکتورهای متعدد انجام می‌گیرد:
علائم و سابقه خانوادگی
بر اساس تحقیقات، آرتریت پسوریاتیک (PsA) به‌طور مشخص مبتنی بر یک ارتباط ژنتیکی قوی است. مطالعه‌ای در سال 2020 نشان داد که حدود 40درصد از افراد مبتلا به پسوریازیس، در یکی از اعضای خانواده خود سابقه ابتلا به پسوریازیس یا PsA داشتند.
بر اساس این مطالعه، افرادی که سابقه خانوادگی آرتریت پسوریاتیک دارند، در معرض خطر بیشتری برای ایجاد ناهنجاری‌های ناشی از PsA قرار دارند، اما خطر ایجاد پلاک‌های پوستی (لکه‌های پوستی قرمز که از علائم رایج پسوریازیس هستند) در آنها کمتر است.
اخیراً محققان شروع به رمزگشایی ژن‌های خاص مرتبط با PsA کرده‌اند. چالش اصلی آنها، تشخیص و تمایز ژن‌های مسئول پسوریازیس از ژن‌های مسئول آرتریت پسوریاتیک است.
شناسایی ژن‌هایی که منجر به PsA می‌شوند می‌تواند راه را برای توسعه ژن‌درمانی برای درمان PsA هموار کند.
معیارهای کاسپار (CASPAR) برای تشخیص
تشخیص آرتریت پسوریاتیک به نشانگرهایی در یک سیستم به نام معیارهای طبقه‌بندی آرتریت پسوریاتیک متکی است که اختصاراً CASPAR نامیده می‌شود.
در این سیستم به هر یک از معیارها، یک امتیاز اختصاص داده شده است. معیارها به شرح زیر است:
- عود کردن علائم پسوریازیس در حال حاضر
- سابقه شخصی یا خانوادگی پسوریازیس
- تورم انگشتان دست یا پا که به عنوان «داکتیلیت» شناخته می‌شود
- مشکلات ناخن، مانند جدا شدن از بستر ناخن
- رشد استخوان در نزدیکی مفصل که با اشعه ایکس قابل‌مشاهده است
- عدم‌وجود فاکتور روماتوئید (RF)
هر کدام از این موارد، یک امتیاز دارند به جز عود علائم پسوریازیس که دو امتیاز دارد. برای تشخیص آرتریت پسوریاتیک، فرد باید بر اساس معیارهای CASPAR، حداقل 3 امتیاز داشته باشد.
شعله‌ور شدن‌های مکرر
افراد مبتلا به PsA معمولاً دوره‌هایی از افزایش فعالیت بیماری به نام «شعله‌ور شدن» را تجربه می‌کنند. شعله‌ور شدن شامل علائمی از قبیل درد عضلانی و مفاصل و تورم است. همچنین ممکن است تاندونیت و بورسیت داشته باشید.
در آرتریت پسوریاتیک، انگشتان دست و پا ممکن است متورم شوند. به این بیماری داکتیلیت می‌گویند. همچنین ممکن است درد و تورم را در مچ دست، زانو، مچ پا یا کمر تجربه کنید.
شعله‌ور شدن‌های مکرر یکی از شاخص‌های PsA است. گاهی اوقات، شعله‌ور شدن پسوریازیس با شعله‌ور شدن آرتریت پسوریازیس همزمان می‌شود.
محرک‌های رایج برای شعله‌ور شدن آرتریت پسوریاتیک عبارتند از:
- قرار گرفتن در معرض دود سیگار
- عفونت یا زخم‌های پوستی
- استرس شدید
- هوای سرد
- مصرف الکل
- مصرف برخی داروها و غذاها
تست‌های تشخیص آرتریت پسوریاتیک در ارومیه
آزمایشگاه ماهان یکی از مراکز انجام تست‌های تشخیص آرتریت پسوریاتیک است.
آزمایش‌های تشخیص آرتریت پسوریاتیک
آرتریت پسوریاتیک با هیچ آزمایشی مستقیماً قابل‌تشخیص نیست. پزشک شما احتمالاً تعدادی تست را تجویز می‌کند و همه شواهد به‌دست‌آمده را برای تشخیص بررسی می‌کند.
پزشک علاوه بر بررسی نشانه‌های PsA در نتایج آزمایش شما، به دنبال نتایجی خواهد بود که سایر شرایط را رد کند و همچنین نتایجی را که احتمال PsA را از بین ببرد. مثلا:
- آزمایش خون می‌تواند به رد نقرس و آرتریت روماتوئید کمک کند.
- آزمایش خونی که کم‌خونی خفیف را نشان می‌دهد، بیانگر احتمال PsA است (و همچنین آرتریت روماتوئید).
- وجود فاکتور RH در خون شما به این معنی است که PsA ندارید.
تست‌های تصویربرداری
آزمایش‌های تصویربرداری می‌تواند به پزشک کمک کند تا استخوان‌ها و مفاصل شما را دقیقاً بررسی کند. برخی از آزمایش‌های تصویربرداری که پزشک در این مورد ممکن است تجویز کند عبارتند از:
- اشعه ایکس. اشعه ایکس همیشه در تشخیص آرتریت پسوریاتیک در مراحل اولیه مفید نیست. با پیشرفت بیماری، پزشک ممکن است از آزمایش‌های تصویربرداری برای مشاهده تغییرات مفاصل استفاده کند که مشخصه‌ی این نوع آرتریت است.
- اسکن MRI. عکس‌برداری MRI به تنهایی نمی‌تواند ملاک بررسی آرتریت پسوریاتیک باشد ، اما ممکن است به تشخیص مشکلات مربوط به تاندون‌ها و رباط‌ها یا مفاصل ساکروایلیاک (Sacroiliac) کمک کند.
- CT Scan. از این نوع اسکن عمدتاً برای بررسی مفاصلی استفاده می‌شوند که در عمق بدن قرار دارند و به راحتی در عکس‌برداری با اشعه ایکس دیده نمی‌شوند، مانند ستون فقرات و لگن.
- سونوگرافی. این آزمایش می‌تواند به تعیین پیشرفت درگیری مفصل و تعیین دقیق محل کمک کند.
آزمایش خون برای آرتریت پسوریاتیک
آزمایش خون به‌خودیِ‌خود، احتمال وجود PsA را تأیید نمی‌کند. این آزمایش‌ها معمولاً برای تعیین وجود التهاب و رد کردن سایر احتمالات انجام می‌شود.
- تست سرعت رسوب گلبول‌های قرمز (ESR یا Sed rate). این تست، میزان التهاب بدن شما را اندازه‌گیری می‌کند، البته نه به طور خاص برای PsA. در این آزمایش، مقدار گلبول‌های قرمز خون را که در یک ویال خون رسوب می‌کند اندازه‌گیری می‌شود که در هنگام التهاب بیشتر است.
- آزمایش پروتئین واکنشی C (CRP). پزشک ممکن است این تست را برای بررسی سطح پروتئین واکنش‌گر C (CRP) تجویز کند. این آزمایش اختصاصاً برای PsA نیست، اما وجود التهاب را نشان می‌دهد.
- تست فاکتور روماتوئید (RF). وجود این آنتی‌بادی در خون شما نشان‌دهنده آرتریت روماتوئید (RA) است؛ یعنی در این صورت PsA ندارید.
- تست پپتید سیترولین‌دار ضد چرخه‌ای (anti-CCP). این آنتی‌بادی‌ها معمولا نشانگر آرتریت روماتوئید هستند. با این حال، وجود آنها می‌تواند در سایر اَشکال آرتریت نیز رخ دهد و پزشک شما احتمالا آنها را بررسی خواهد کرد.
- آزمایش آنتی‌ژن لکوسیت انسانی B27 (HLA-B27). این پروتئین در برخی از افراد مبتلا به PsA، در سطح گلبول‌های سفید یافت می‌شود.
- تست اسید اوریک سرم. پزشک شما ممکن است نمونه‌ای از مایع از مفاصل شما بگیرد تا کریستال‌های اسید اوریک را بررسی کند. افزایش اسید اوریک در خون یا کریستال‌های مایعات بدن، نشان‌دهنده نقرس است.
اسکن تراکم استخوان
در اسکن تراکم استخوان، از اشعه ایکس برای اندازه‌گیری تراکم کلسیم و سایر مواد معدنی در بخش خاصی از استخوان‌ها استفاده می‌شود. هر چه تراکم بیشتر باشد، استخوان‌های شما قوی‌تر و سالم‌تر هستند.
PsA با تراکم استخوان پایین مرتبط است. لذا این آزمایش، پوکی استخوان و خطر شکستگی احتمالی را مشخص می‌کند که می‌توان با مدیریت آن، خطر شکستگی را کاهش داد.
مانند سایر آزمایش‌های PsA، اسکن تراکم استخوان نیز مبنای تشخیص قطعی را فراهم نمی‌کند. تراکم استخوان پایین می‌تواند ناشی از شرایط دیگر و استفاده از داروهای خاصی به نام کورتیکواستروئیدها هم باشد.
کمبود آهن
التهاب مزمن مرتبط با PsA می‌تواند باعث کم‌خونی یا کاهش گلبول‌های قرمز سالم شما شود. هموگلوبین پایین یا تعداد گلبول‌های قرمز خون می‌تواند نشانه دیگری از PsA باشد. هموگلوبین پایین همچنین می‌تواند ناشی از کمبود آهن باشد.
چرا باید به روماتولوژیست مراجعه کنید
با در نظر گرفتن این که هیچ تست واحدی برای شناسایی آرتریت پسوریاتیک وجود ندارد، تشخیص قطعی ممکن است زمان ببرد. اگر پسوریازیس و درد مفاصل دارید، پزشک یا متخصص پوست ممکن است شما را به یک روماتولوژیست معرفی کند.
«روماتولوژیست» پزشکی است که در تشخیص و درمان آرتریت و بیماری‌های خود-ایمنی تخصص دارد. در جلسه ویزیت روماتولوژیست، آماده باشید که تمام علائم خود را فهرست کنید، یک تاریخچه پزشکی کامل بدهید و اگر پسوریازیس در شما تشخیص داده شده است، به وی اطلاع دهید.
روماتولوژیست یک معاینه فیزیکی انجام خواهد داد. او همچنین ممکن است از شما بخواهد کارهای ساده‌ای را انجام دهید که دامنه حرکتی شما را مشخص می‌کند.
تشخیص آرتریت پسوریاتیک می‌تواند مانند حل یک معما باشد. روماتولوژیست، آزمایش‌هایی را برای رد سایر اَشکال آرتریت از جمله نقرس، RA و آرتریت واکنشی تجویز خواهد کرد.
افزایش سطح ESR یا CRP یکی از مواردی است که آنها به دنبالش هستند، وضعیتی که نشانگر وجود مقداری التهاب است. همچنین احتمال دارد روماتولوژیست آزمایش‌های تصویربرداری مختلفی را برای بررسی آسیب مفاصل تجویز کند.
جمع‌بندی
داروها و جراحی، تنها گزینه‌های درمانی برای آرتریت پسوریاتیک نیستند. تغییراتی در سبک زندگی می‌تواند شرایط شما را با وجود این بیماری، قابل‌تحمل‌تر کند. این موارد شامل تغییر در رژیم غذایی، به ویژه افزودن امگا 3 بیشتر و برنامه‌ریزی یک رژیم ورزشیِ ایمن است. همچنین:
- حفظ وزن مناسب
- انجام اقدامات لازم برای محافظت از مفاصل
- اجتناب از محرک‌های شعله‌ور شدن علائم
به‌طور خلاصه باید گفت سرعت تشدید آرتریت پسوریاتیک در صورت تشخیص و درمان به‌موقع، قابل کنترل است.
آزمایشگاه تخصصی ماهان ارومیه
آزمایشگاه ماهان فرهنگیان یکی از مراکز آزمایشگاهی پیشرفته و متمایز استان است که با در اختیار داشتن مجموعه بی‌نظیری از تجهیزات مدرن آزمایشگاهی، بکارگیری پرسنل فنی متخصص و بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخلی و بین‌المللی در درمانگاه فرهنگیان واقع در خیابان کاشانی ارومیه در خدمت شهروندان گرامی و شهرهای همجوار قرار گرفته است.