زندگی با سرکوب سیستم ایمنی پس از پیوند عضو

زندگی با سرکوب سیستم ایمنی پس از پیوند عضو

سیستم دفاعی بدن، همیشه در جست‌وجوی میکروب‌ها و میکروارگانیسم‌های خارجی است. متأسفانه، این به معنای خوش‌برخورد نبودن سیستم ایمنی در برابر عوامل خارجی است و در برابر عضو پیوند‌شده نیز برخوردی مشابه با میکروب‌ها خواهد ‌داشت؛ یعنی به آن حمله خواهد‌ کرد. رد پیوند، تلاش نادرست بدن برای حفاظت از خود است. به همین دلیل نیاز به سرکوب سیستم ایمنی داریم.

دارو‌های سرکوب‌کننده‌ی سیستم ایمنی می‌توانند اثر این روش‌های دفاعی طبیعی بدن را مسدود کنند و اجازه‌ی زندگی مسالمت‌آمیز با عضوی که جدیداً پیوند زده شده را می‌دهند. نکته اینجاست که با مسدود شدن سیستم‌های دفاعی، بدن نسبت‌به عفونت‌ها آسیب‌پذیرتر می‌شود. این بهایی است که برای پیوند اعضاء پرداخته‌ می‌شود.

زندگی کردن با عضو پیوند یعنی حفظ تعادل بین رد شدن پیوند و عفونت‌ها است. برای جلوگیری از پس زده شدن پیوند باید دوز ویژه از دارو‌هایی که از قبل تعیین‌ شده‌اند را مصرف کرد ولی با مصرفِ زیاد آنها احتمال ابتلا به عفونت افزایش می‌یابد.

خبر خوب این است که پزشکان در حفظ تعادل بین این دو مورد، بیشتر از قبل به موفقیت دست پیدا کرده‌اند. نیازی به زندگی کردن در حباب استریل برای حفظ سلامتی نیست و بعدِ چند هفته یا ماه، محدودیت‌هایی که پس از جراحی اعمال می‌شود، سخت نخواهد ‌بود. در حالت کلی، اگر عادات سالمی دارید، حالتان خوب خواهد‌ بود.

چه مواردی را پس از پیوند اعضاء باید در نظر بگیرم؟

درست پس از پیوند اعضاء، میزان آسیب‌پذیری بدن افزایش می‌یابد و وارد فاز سرکوب سیستم ایمنی می‌شود. در این حالت، دوز دارو‌ها بالا است و باید بیشتر از همیشه حواس‌جمع بود. در این حالت فرد باید:

• دستان خود را مکرراً شست‌وشو دهید. شست‌و‌شوی دست‌ها بهترین روش برای کاهش خطر قرار گرفتن در معرض میکروب‌ها است. این عمل به‌ویژه قبل از صرف غذا بسیار اهمیت دارد.

• از افراد بیمار دوری کنید. بهتر است تماس خود با کسانی محدود کنید که سرما خورده‌اند یا با سایر عفونت‌ها مانند سرخک و آبله‌مرغان درگیر هستند.

• از بودن در مکان‌های شلوغ اجتناب کنید. به‌عنوان مثال از رفتن به بازار یا سینما خودداری کنید.

• حیوان خانگی نداشته‌باشید. حیوان‌های خانگی حامل میکروب‌های مختلف هستند؛ بنابراین، تماس با آنها را باید محدود کرد. نیازی به بیرون کردن آنها از خانه نیست بلکه می‌توانید این را به‌عنوان بهانه‌ای برای درخواست از همسر و فرزندان به‌منظور تمیز کردن محل نگهداری حیوانات بپذیرید.

• مسئولیت کارهای باغ و باغچه را بر عهده نگیرید. برخی از باکتری‌های خطرناک در خاک زندگی می‌کنند؛ پس بهتر است مدتی با خاک تماس نداشت.

• دندان‌های خود را روزانه مسواک زده و نخ‌دندان بکشید. هر دوی این موارد می‌توانند به پیشگیری از عفونت‌ها در دهان کمک کنند. دندان‌های خود را هر روز تمیز کنید.

• نسبت‌ به زخم‌ها و خراش‌های پوستی بی‌اعتنا نباشید. زخم‌های خود را تمیز کرده و روی آنها گاز استریل بگذارید. در صورت مشاهده‌ی نشانه‌ای از عفونت با پزشک تماس حاصل فرمائید.
•  رابطه‌ی جنسی ایمن داشته‌باشید. بیماری‌های مقاربتی مثل هرپس برای همه دردسرساز هستند ولی این مسئله برای کسانی‌ که به ‌تازگی پیوند اعضا انجام داده‌اند جدی‌تر است. کاندوم‌ها برای محاظت کامل در برابر این بیماری‌ها کافی نیستند. حتی بزاق نیز می‌تواند افراد را در معرض خطر سرماخوردگی و سایر ویروس‌ها قرار بدهد. بهتر است در مورد ایمن‌ترین روش پیشگیری از این بیماری‌ها با پزشک خود صحبت کنید.

بدیهی است که توصیه‌های خاص برای افرادی که تحت پیوند اعضا بوده‌اند به وضعیت سلامتی و شرایط کلی آنها بستگی دارد. در صورتی که در شهر زندگی می‌کنید، دوری از محل‌های شلوغ سخت است. زندگی در خارج از شهر نیز سختی‌های خود را دارد مثلاً بیشتر در معرض خطر حیوانات دام و آب آلوده هستید. بهتر است در مورد توصیه‌های بیشتر با پزشک خود صحبت کنید.

مواردی که تا پایان عمر باید به آنها دقت کرد

۶ ماه الی یک سال پس از پیوند عضو، از دوز دارو‌ها کاسته می‌شود. در این حالت فرد وارد فاز maintenance برای دوز پایین دارو می‌شود. در این شرایط می‌توان کمی از شاخص‌های ایمنی کاست و دیگر به‌اندازه‌ی قبل نسبت‌به عفونت‌ها حساس نخواهید ‌بود؛ ولی همچنان باید برخی موارد ایمنی را رعایت کرد. به‌طور منظم دستان خود را بشویید و ارتباط خود را با افراد بیمار یا کسانی‌که تازه واکسینه شده‌اند، کمتر کنید.

در صورتی که تجربه‌ی رد پیوند را دارید، احتمالاً پزشک داروهای مصرفی را تغییر داده یا دوز دارو‌های سرکوب‌کننده‌ی سیستم ایمنی را بیشتر خواهد‌کرد. از آنجایی که سیستم ایمنی بیشتر از قبل سرکوب می‌شود، باید موارد ایمنی را خیلی بیشتر رعایت کرد.

هر از گاهی دارو‌ها تغییر داده‌ می‌شوند. برخی از این دارو‌ها ممکن است به‌مرور زمان دیگر تأثیر نداشته‌باشند. دارو‌های جدید با تأثیر بیشتر که وارد بازار می‌شوند را می‌توان جایگزین دارو‌های قدیمی کرد.

مصرف دارو پس از پیوند اعضاء

زندگی کردن با عضو پیوند‌شده معمولاً به معنی مصرف دارو‌های زیاد آن هم تا پایان عمر است. بیشتر افراد روزانه ۶ تا ۱۲ قرص می‌خورند و حتی ممکن است بیشتر از این مقدار نیز باشد. این ممکن است ترسناک به‌نظر بیاید.

مصرف دارو‌های زیاد در طول روز ممکن است برای برخی افراد سخت به‌نظر بیاید ولی باید این را به‌یاد داشت که این افراد بیمار هستند و باید از برنامه‌ی دارویی پیچیده‌ی خود پیروی کنند. گرچه برخی از بیماران متوجه بهتر شدن رژیم دارویی، پس از پیوند می‌شوند.

مصرف دارو برای حفظ سلامتی، امری ضروری است. در اینجا به برخی از نکات پرداخته‌ شده است:

• وقتی بحث از پیوند اعضاء می‌شود، باید دستوالعمل‌های ذکرشده توسط پزشک را با دقت تمام رعایت کرد.

• می‌توانید از جعبه‌های دارویی روزانه یا هفتگی برای مصرف منظم دارو‌ها استفاده کنید.

• برای یادآوری زمان استفاده از دارو‌ها می‌توانید از ساعت‌های دیجیتال یا آلارم گوشی کمک بگیرید.

• برای پایبند ماندن به رژیم دارویی از عزیزان و اطرافیان خود کمک بگیرید.

• دارو‌های خود را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی قرار بدهید.

• دارو‌ها را در محل سرد و خشک نگه دارید.

• لیستی از داروهای خود را در محلی قابل دسترس قرار بدهید.

• در صورتی که مصرف یکی از دارو‌ها را از یاد برده‌اید، برای جبران آن دوز بعدی را دوبرابر نکنید.

• به تعداد دارو‌های باقی‌مانده توجه کرده و قبل از اتمام، آنها را شارژ کنید.

• در صورت موافقت پزشک، به‌منظور جلوگیری از عوارض گوارشی، دارو‌های خود را همراه با غذا مصرف کنید.

• بدون مشورت با پزشک، مصرف دارو‌های خود را قطع نکنید.