آیا تست PCR کرونا منسوخ شده است؟

در طی هفته‌های گذشته، خبری مبنی بر منسوخ شدن آزمایش تشخیصی ویروس کرونا به روش PCR در رسانه‌ها و فضای مجازی بین‌المللی منتشر شد که سر و صدای فراوانی به‌همراه داشت. در این خبر آمده بود:

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا CDC اعلام کرده است مجوز استفاده اضطراری از تست PCR را به‌خاطر عدم دقت در ۳۱ دسامبر ۲۰۲۱ لغو می‌کند.

به تبع آن، برخی رسانه‌های داخلی نیز این خبر را عیناً ترجمه و منعکس کردند. اما آیا این خبر صحت دارد و این آزمایش از دقت کافی برای تشخیص آلودگی به ویروس کرونا برخوردار نیست؟

یک ماه پیش، مرکز CDC آمریکا اعلام کرد مجوزی که برای استفاده اضطراری از روش PCR برای تشخیص ویروس کرونا و یا همان SARS-CoV-2 صادر شده بود، از تاریخ ۳۱ دسامبر ملغی خواهد شد.

این روش تشخیصی، اولین روشی بود که مجوز استفاده اضطراری در این خصوص را از سازمان غذا و داروی آمریکا در همان هفته‌های اول انتشار ویروس دریافت کرده بود. با گسترش شتابنده‌ی این ویروس در سرتاسر دنیا، تشخیص آلودگی به آن کماکان یک نیاز ضروری است. با این وجود، چرا CDC این مجوز را لغو کرده است؟

آیا با گذشت این مدت، مشخص شده است که این تست از دقت کافی برای تشخیص ویروس برخوردار نیست؟ آیا یافته‌های FDA نشان‌دهنده‌ی این است که این تست قدرت تشخیص ویروس کرونا و آنفولانزا از یکدیگر را ندارد؟

پاسخ کوتاه به تمام این پرسش‌ها منفی است. هیچ‌یک از این ادعاها مبنای علمی ندارند و دلیل این خبر موضوع دیگری است که در ادامه این مقاله خواهیم خواند.

چرا CDC نمی‌خواهد تست اصلی تشخیص کرونا را استفاده کند؟

یافتن پاسخ این سؤال کار سختی نیست. کافی است نگاه دقیقی به همان بیانیه مرکز CDC بیاندازید تا متوجه منظور آن شوید. بر اساس این خبر، مراکز آزمایشگاهی تشویق شده‌اند از تست‌هایی استفاده کنند که قابلیت تشخیص همزمان ویروس کرونا و آنفولانزا را دارا هستند. مرکز CDC خود نیز چنین تستی طراحی کرده است که یک سال پیش، تأییدیه FDA را نیز دریافت کرد.

دکتر بینیکر مدیر مرکز مطالعات ویروس‌شناسی Mayo Clinic آمریکا می‌گوید: «با نزدیک شدن به فصل پاییز و زمستان، قابلیت تشخیص همزمان ویروس کرونا و ویروس‌های دیگر نظیر آنفولانزا از اهمیت بالایی برخوردار است.»

این بدان معنی نیست که تست اولیه PCR که در سراسر جهان به‌عنوان استاندارد طلایی تشخیص کرونا شناخته می‌شود (و یا همان CDC 2019-nCoV Real-Time RT-PCR Diagnostic Panel)، به اشتباه، آلودگی‌های آنفولانزا را آلودگی کرونا اعلام می‌کرده است؛ بلکه این تست صرفاً قادر به تشخیص کرونا است و هیچ ویروس دیگری را نمی‌تواند تشخیص دهد. یک آزمایشگاه با انجام این تست نمی‌تواند به شما بگوید آیا مبتلا به ویروس‌های دیگر هستید یا خیر. محتوای ژنتیکی که این تست برای تشخیص آن طراحی شده، دقیقاٌ به دنبال ویروس کرونا می‌گردد و شناسایی اشتباه سایر ویروس‌ها به‌عنوان ویروس کرونا توسط این تست غیرممکن است.

وقتی یک تست جدید طراحی و برای دریافت مجوز FDA ثبت می‌شود، باید مدارک علمی دقیقی ارائه کند که زنجیره ژنتیکیِ مورد نظر در این تست، کاملا بررسی شده و احتمال شناساییِ اشتباه زنجیره ژنتیکیِ میکروارگانیسم‌های مشابه دیگر توسط این تست وجود ندارد. به همین دلیل است که طراحان این روش تست، برنده جایزه نوبل شیمی سال ۱۹۹۳ شدند. تست‌های PCR در زمره دقیق‌ترین تست‌های کلینیکال طراحی‌شده تا به امروز هستند و استفاده از آنها باعث گشایش فصلی نو در تشخیص انواع بیماری‌ها شده است.

کوتاه این که تست PCR کرونا منسوخ نشده است و تا زمانی که تست‌های با قابلیت تشخیص همزمانِ چند ویروس وارد سیستم پزشکی نشده است، استفاده از این تست ادامه خواهد یافت.

شایان ذکر است صدها نوع تست جدید تشخیصی در این زمینه در حال تحقیق و در پروسه دریافت مجوزهای ملی و بین‌المللی در سرتاسر دنیا هستند که اکثر آنها از روش PCR استفاده می‌کنند و برخی نیز از روش‌های دیگر برای تشخیص بهره می‌برند.

چه باید کرد؟

بیانیه جدید CDC باعث هیچ‌گونه تغییر در روند تشخیص و درمان آلودگی به ویروس کرونا نخواهد شد. با در نظر گرفتن این که حتی در آمریکا و سایر کشورهای پیشرفته، تعداد بسیار محدودی از آزمایشگاه‌ها به تکنولوژی و کیت‌های تشخیصی همزمان چند ویروس دسترسی دارند (که اکثراً مراکز دولتی در آمریکا هستند)، آزمایشگاه‌های تمامی کشورها همچنان از تست PCR استفاده خواهند کرد. خصوصاً در کشورمان ایران، دستیابی به تست‌های جدید احتمالا زمان بیشتری نسبت به سایر کشورها خواهد برد.

در واقع، این تغییر از دیدگاه مخاطبان و مراجعه‌کنندگان به آزمایشگاه‌ها تقریباً باعث هیچ‌گونه تغییری نخواهد شد. افراد مشکوک و کسانی که می‌خواهند درباره آلودگی به ویروس کرونا اطلاع حاصل کنند، پس از عرضه این تست نیز به روش گذشته برای نمونه‌برداری باید به آزمایشگاه مراجعه کنند و احتمالا متوجه تغییر در روش انجام تست یا اعلام نتیجه‌ی آن نخواهند شد.

یقیناً عرضه‌ی تست‌هایی که بتوانند همزمان ویروس کرونا و آنفولانزا را تشخیص دهند، منافع زیادی برای سلامت افراد و جامعه دارد. شناختن عامل بیماری‌زا، به پزشک و فرد بیمار اجازه می‌دهد روند درمانی را به‌موقع، و دقیقاً منطبق با آن عامل طراحی کند. امیدواریم با توجه به نزدیک شدن به فصل سرما و شیوع احتمالی ویروس‌های آنفولانزا، این امکان در ایران و مراکز آزمایشگاهی داخلی نیز فراهم شود. اما تا آن زمان، استفاده از روش فعلی بهترین و دقیق‌ترین روش تشخیص کرونا است.