کمخونی نوعی بیماری است که در اثر آن، با توجه به نوع بیماری، تعداد گلبول‌های قرمز خون (RBC) شما از حد طبیعی کمتر است و یا این که پروتئین هموگلوبین در داخل این سلول‌ها مشکل دارد. هموگلوبین، مسئول انتقال اکسیژن به بافت‌های بدن است؛ بنابراین این بیماری می‌تواند احساس ضعف و خستگی در شما ایجاد کند. دلایل مختلفی برای کمخونی وجود دارد؛ مانند از دست‌دادن خون و یا کمبود عناصر تشکیل‌دهنده خون. این که مبتلا به کدام نوع کم خونی هستید، تعیین‌کننده روش درمان برای شما خواهد بود.
علائم
در صورتی که کمخونی خفیف باشد، ممکن است هیچ علامتی نداشته باشید. با وخیم‌ترشدن بیماری، ممکن است علائم بروز کرده یا به میزان بیشتری دیده شوند. علائم کمخونی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- خستگی
- ضعف
- رنگ‌پریدگی پوست
- سرگیجه یا سبکی سر
- ضربان قلب سریع موسوم به تاکی‌کاردی (تندتپشی)
- تنگی نفس
- زردی؛ برخی از انواع کمخونی باعث زردی پوست می‌شود
انواع کمخونی و علل آن
انواع مختلف کمخونی را می‌توان با توجه به سه دلیل اساسی این بیماری دسته‌بندی کرد: کاهش تولید گلبول‌های قرمز خون، از دست‌دادن خون و افزایش تخریب گلبول‌های قرمز خون (همولیز).
انواع کم خونی ناشی از کاهش تولید گلبول‌های قرمز شامل موارد زیر است:
- کمخونی ناشی از فقر آهن: به دلیل کاهش توانایی جذب آهن یا از دست‌دادن مزمن خون که ذخایر آهن خون را کاهش می‌دهد.
- کمخونی ناشی از فقر ویتامین یا مگالوبلاستیک: ناشی از مصرف ناکافی فولات، ویتامین B12 و ویتامین C است. کمخونی بدخیم، نوعی کمخونی ناشی از عدم توانایی در جذب ویتامین B12 است.
- کمخونی ناشی از التهاب: به دلیل بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های کلیوی، لوسمی و سایر سرطان‌های خون، لوپوس، اچ آی وی (ایدز) و آرتریت روماتوئید.
- کمخونی ناشی از شیمی‌درمانی: معمولا موقتی است (زمانی که سلول‌های بنیادی برای از سرگیری تولید گلبول‌های قرمز فعالیت می‌کنند).
- کم خونی آپلاستیک: در نتیجه نارسایی مغز استخوان.
انواع کمخونی در اثر از دست‌دادن خون شامل موارد زیر است:
- کمخونی حاد در اثر از دست‌دادن خون: در تروما، جراحی یا خون‌ریزی حاد از زخم‌ها دیده می‌شود.
- کمخونی در اثر از دست‌دادن مزمن خون: می‌تواند ناشی از دوره‌های قاعدگی شدید (منوراژی) یا شرایطی باشد که باعث خون‌ریزی دستگاه گوارش می‌شوند؛ مانند سرطان روده بزرگ یا بیماری التهابی روده. توجه داشته باشید که از دست‌دادن مزمن خون می‌تواند منجر به کمبود آهن نیز بشود.
انواع کمخونی ناشی از افزایش تخریب گلبول‌های قرمز شامل موارد زیر است:
- کم‌خونی‌های ارثی: در این نوع کمخونی، ساختار هموگلوبین یا گلبول‌های قرمز خون تغییر یافته و شکننده شده و عمرشان کاهش می‌یابد. کمخونی داسی‌شکل، تالاسمی، کمبود گلوکز-۶-فسفات دهیدروژناز (G6PD)، کمبود پیروات کیناز، الیپتوسیتوز ارثی و اسفروسیتوز ارثی از این نوع هستند.
- کمخونی همولیتیک آلوایمیون: این نوع کمخونی ناشی از تماس دو گروه خونی ناسازگار از طریق انتقال خون یا بارداری است که مادر Rh منفی و جنین Rh مثبت باشد.
- کمخونی همولیتیک خودایمنی: وضعیتی که در آن سیستم ایمنی بدن شما، اشتباهاً گلبول‌های قرمز خون خودی را مورد حمله قرار داده و نابود می‌کند.
- کم خونی همولیتیک ناشی از دارو: ممکن است پس از مصرف دارو، خصوصاً آنتی‌بیوتیک‌ها، دچار این نوع کمخونی شوید. این مسئله به دلیل واکنش ایمنی است.
- کم خونی همولیتیک مکانیکی: این نوع کمخونی به دلیل واردآمدن آسیب فیزیکی به گلبول‌های قرمز خون است. این آسیب می‌تواند ناشی از ضربه یک ابزار پزشکی، فشار خون بالا یا حتی فعالیت شدید باشد.
- هموگلوبینوری حمله‌ای شبانه: اگر مبتلا به این بیماری هستید، بدن شما گلبول‌های قرمز خون را سریع‌تر از زمان معمول از بین می‌برد و هم‌چنین از هر نوع سلول خونی، تعداد کمتری ایجاد می‌کند. لخته‌شدن خون در وریدها از دیگر مشخصات این سندروم است.
آزمایش کم خونی در ارومیه
برای انجام آزمایش های مرتبط با کم خونی در ارومیه، با آزمایشگاه ماهان تماس بگیرید.
تشخیص
کم خونی در ابتدا با آزمایش شمارش کامل خون (یک آزمایش خون معمولی) تشخیص داده می‌شود. گاهی اوقات با توجه به مشاهده علائم کمخونی در شما، این آزمایش انجام می‌شود. گاه نیز شناسایی کمخونی ضمن انجام بررسی سالانه CBC در آزمایشگاه‌ها صورت می‌پذیرد. واحد ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی‌درمانی شما به دنبال راهی برای کاهش هماتوکریت یا هموگلوبین خواهد بود.
نتایجی که نشان‌دهنده کمخونی هستند
در افراد بزرگسال، کمخونی در صورتی نشان داده می‌شود که کمتر از حد طبیعی زیر باشد:
- هموگلوبین: ۱۴ تا ۱۷٫۴ گرم در دسی‌لیتر برای مردان؛ ۱۲٫۳ تا ۱۵٫۳ گرم در دسی‌لیتر برای زنان
- هماتوکریت: ۴۰ تا ۵۲ درصد برای مردان؛ ۳۵ تا ۴۷ درصد برای زنان
پس از تشخیص کمخونی، پزشک ممکن است شما را به یک پزشک متخصص در زمینه اختلالات خونی ارجاع دهد تا علت کم خونی شما مشخص شود. سایر اطلاعات به دست‌آمده از آزمایش CBC که می‌تواند به افتراق یک نوع کمخونی از نوع دیگر کمک کند، شامل اندازه گلبول قرمز (حجم متوسط گلبولی)، تغییر در اندازه گلبول قرمز (میزان یا وسعت توزیع گلبول های قرمز) و غلظت هموگلوبین در گلبول‌های قرمز خون است. (غلظت متوسط هموگلوبین در گلبول‌های قرمز).
برای تأیید علت کمخونی، احتمالاً تحت آزمایش‌‌های خونی بیشتری قرار خواهید گرفت؛ از جمله آزمایش شمارش رتیکولوسیت (شمارش گویجه‌های خون که توسط مغز استخوان آزاد می‌شود) و آزمایش لکه‌گذاری خون (PBS) که به پزشک اجازه می‌دهد تا گلبول‌های قرمز خون را در زیر میکروسکوپ بررسی کند.
درمان
همان‌طور که دلایل کمخونی متعدد هستند، روش‌های زیادی نیز برای درمان آن وجود دارد. درمانی که موردنیاز شما است، با توجه به علت کمخونی شما تعیین می‌شود:
- مکمل هایی مانند آهن، فولات (ویتامین B9)، ویتامین B12
- انتقال خون
- شیمی‌درمانی (در صورتی که کمخونی، ناشی از سرطان باشد)
- تزریق اریتروپویتین (برای افراد کم‌خون ناشی از بیماری‌های کلیوی)
- استروئیدها (برای کمخونی همولیتیک خودایمنی)
- اسپلنکتومی (برداشتن طحال از طریق جراحی) برای برخی از انواع کمخونی همولیتیک
برخی از انواع کمخونی درمان خاصی نداشته و ممکن است مادام‌العمر باشند. اگر کمخونی، ناشی از نوعی بیماری زمینه‌ای مزمن باشد، ممکن است درمان این بیماری زمینه‌ای، کم خونی شما را بهبود بخشد.
آزمایشگاه تخصصی ماهان ارومیه
آزمایشگاه ماهان فرهنگیان یکی از مراکز آزمایشگاهی پیشرفته و متمایز استان است که با در اختیار داشتن مجموعه بی‌نظیری از تجهیزات مدرن آزمایشگاهی، بکارگیری پرسنل فنی متخصص و بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخلی و بین‌المللی در درمانگاه فرهنگیان واقع در خیابان کاشانی ارومیه در خدمت شهروندان گرامی و شهرهای همجوار قرار گرفته است.