شاخص T4 آزاد یک نوع آزمایش خون است که برای تشخیص بیماری‌های تیروئید از آن استفاده می‌شود. T4 که به آن تیروکسین هم گفته می‌شود، نوعی هورمون تیروئید است. این آزمایش بررسی می‌کند که چه مقدار از این هورمون در خون شما وجود دارد تا مشخص شود غده تیروئید شما کم‌کار یا پرکار است.
اگر پزشک آزمایش FTI را برای شما تجویز کند، احتمالاً همراه با آزمایش‌های تیروئید دیگر انجام خواهد شد که شامل هورمون تحریک‌کننده تیروئید (TSH) و تری یدوتیرونین (T3) است. سپس تمامی نتایج تجزیه و تحلیل خواهد شد تا به تشخیص بیماری کمک کنند.
هدف آزمایش
تیروئید در جلوی گردن شما قرار دارد و شبیه یک پروانه است. هدف آن تشکیل هورمون‌ها و تنظیم چند کار مهم در بدن است از قبیل استفاده انرژی، وزن، دما و حالت بدن.
T4در بدن شما به دو شکل مختلف عمل می‌کند. یکی این که برای انجام وظایفی خاص، باندهایی با پروتئین تشکیل می‌دهد و دیگری که این باندها را تشکیل نمی‌دهد و انجام کارهای دیگری را بر عهده دارد.
آزمایش FTI تنها شکل «آزاد» که با پروتئین ترکیب نمی‌شود را مورد بررسی قرار می‌دهد و برای ارزیابی عملکرد تیروئید مفید است.
FTI خود یک آزمایش خون جداگانه نیست بلکه از آزمایش کلی T4 و تست جذب رزین به دست می‌آید. FTI بر اثر بیماری‌ها و شرایط مختلفی که سطح پروتئین خون را تغییر می‌دهند، دقت خود را از دست می‌دهد و به‌همین خاطر امروزه در پزشکی بالینی کاربرد زیادی ندارد. در عوض، سطح T4 آزاد مستقیماً اندازه‌گیری می‌شود.
درصورتی‌که علائمی داشته باشید که می‌توانند نشان‌دهنده بیماری تیروئید باشند، به FTI و سایر تست‌های تیروئید فرستاده خواهید شد، به‌خصوص اگر دارای ریسک فاکتورهای دیگر نیز باشید که عبارت‌اند از: جنسیت مؤنث، سن کمتر از 40 سال و اعضای خانواده که مبتلابه بیماری تیروئید هستند.
میزان پایین T4 آزاد منجر به تجویز آزمایش‌های بیشتری می‌گردد تا مشخص شود به بیماری خود ایمنی تیروئید به نام تیروئیدیت هاشیموتو مبتلا هستید یا خیر. 4 سطح بالا ممکن است به تجویز آزمایش بیماری گریوز، تیروئیدیت یا گواتر منجر شود.
FTI و سایر تست‌های تیروئید روی نمونه‌های خونی انجام می‌شوند که گرفتن آنها بسیار ساده و سریع است و خطر کمی دارد.
احتمال خطر
تنها خطری که بیشتر افراد در آزمایش خون با آن مواجه هستند درد خفیف یا سوزش کم بعد از آن است که معمولا به‌سرعت برطرف می‌شود.
بسیاری از افراد به‌خصوص کسانی که از آمپول می‌ترسند، ممکن است در حین گرفتن خون یا بلافاصله بعد از آن احساس سرگیجه، تهوع یا زنگ گوش شوند. اگر برای شما اتفاق افتاد، به شخصی که در حال خون‌گیری از شماست اطلاع دهید. معمولاً شما را برای مدتی می‌خوابانند و مقداری آب برای نوشیدن می‌دهند.
اگر سابقه واکنش‌های منفی دارید ممکن است از شخصی بخواهید شمارا به مراکز آزمایشی ببرد. اگر شرایط ذیل را داشتید، قبل از آزمایش به پرستار یا خون‌گیرنده اطلاع دهید:
- سابقاً به گرفتن خون واکنش بد داشته‌اید.
- مبتلابه بیماری خونی هستید.
- داروهای رقیق‌کننده خون مصرف می‌کنید.
- پوست شما به‌راحتی کنده یا کبود می‌شود.
آنها می‌توانند اقداماتی برای کاهش خطراتی که این عوامل ایجاد می‌کنند انجام دهند.
پیش از تست
به‌طورکلی خونی که برای FTI و سایر تست‌های تیروئید گرفته می‌شود می‌تواند در هر زمانی از روز انجام شود و نیاز به پرهیز غذایی قبل از آن نیست.
مطمئن شوید که دفترچه بیمه و نسخه پزشک را به همراه دارید. در مورد هر نوع دارویی که مصرف می‌کنید و ممکن است نتایج آزمایش را تغییر دهند به ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی اطلاع دهید. ممکن است نیاز به قطع داروهایی از این قبیل داشته باشید:
- داروهای سرطانی
- داروهای تیروئید (ممکن است نیاز باشد برای مصرف داروها تا پایان آزمایش صبر کنید)
- بعضی از مکمل‌ها مخصوصاً مکمل‌های بیوتین که می‌توانند بر نتیجه آزمایش تأثیر بگذارند.
داروهای دیگری نیز ممکن است نتیجه تست را تغییر دهند. کادر درمانی را در مورد هر نوع دارویی که مصرف می‌کنید در جریان قرار دهید ازجمله هر نوع مکمل دارویی و حتی دم‌نوش‌های گیاهی که به‌طور منظم مصرف می‌کنید.
بارداری هم می‌تواند میزان هورمون تیروئیدتان را تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین اگر باردار هستید یا شاید باشید این مسئله را به آنها اطلاع دهید.
زمان و مکان آزمایش
خون‌گیری خود باید تنها چند دقیقه طول بکشد. اگر آزمایش‌های دیگری دارید ممکن است کمی بیشتر زمان ببرد.
اگر باید برای انجام آزمایش به آزمایشگاه بروید، ممکن است به زمان بیشتری نیاز داشته باشید. اگر قرارتان از قبل برنامه‌ریزی‌شده است، برای پذیرش شدن و پرداختن هزینه‌های دیگر به‌موقع حضور پیدا کنید. اگر برای آزمایش استرس داشتید ممکن است چند دقیقه بنشینید و استراحت کنید.
در ارومیه برای انجام این آزمایش می‌توانید به آزمایشگاه ماهان واقع در خیابان کاشانی، درمانگاه فرهنگیان مراجعه کنید. در صورتی که قادر به حضور در آزمایشگاه نیستید، می‌توانید از همکاران ما بخواهید تا برای نمونه‌گیری در منزل یا محل کار شما حضور یابند. این روش با رعایت کلیه پروتکل‌های بهداشتی و در آسایش منزل انجام می‌گیرد و باعث صرفه‌جویی در زمان می‌شود.
غذا و نوشیدنی
برای خون‌گیری باید به‌خوبی هیدراته شوید و مایعات کافی بنوشید. این به رگ‌های خونی کمک می‌کند تا شکل خود را حفظ کنند و پیدا کردن آنها آسان باشد.
چون قبل از آزمایش T4 به پرهیز غذایی نیازی نیست بهتر است که غذای سبکی میل کنید که از احساس تهوع جلوگیری کند.
البته اگر ارائه‌دهنده خدمات درمانی تست‌های دیگری به‌طور هم‌زمان تجویز کرده باشد، ممکن است نیاز به پرهیز غذایی داشته باشید. حتماً از همه دستورالعمل‌هایی که او و آزمایشگاه به شما می‌دهند پیروی کنید. اگر نیاز است قبل از آزمایش ناشتا باشید، سعی کنید چیزی با خود به همراه داشته باشید تا فوراً بعد از آزمایش میل کنید.
تفسیر نتایج
اندازه معمولی T4 آزاد در بزرگسالان بین 8 تا 1.8 نانوگرم در هر دسی‌لیتر است. میزان بالای غیرعادی T4 ممکن است نشانه پرکاری تیروئید، تیروئیدیت یا گواتر باشد. همچنین ممکن است نیاز به تجویز تست‌های بیشتر برای بیماری گریوز (Graves’ disease) باشد.
میزان کم T4 نشانه پرکاری تیروئید، مشکلی در غده هیپوفیز، تغذیه یا کمبود ید یا بیماری‌های دیگر می‌تواند باشد. این امر ممکن است موجب شود تا تست‌های بیشتری برای تیروئیدیت هاشیموتو انجام شود.
معمولاً میزان غیرطبیعی T4 به‌تنهایی به تشخیص بیماری کمک نمی‌کند. پزشک شما احتمالاً آن را به همراه مقدار T3 و TSH مورد تجزیه‌وتحلیل قرار می‌دهد.
بعد از مشخص شدن نتایج پزشک ممکن است از شما بخواهد برای تجویز تست‌های بیشتر یا انتخاب‌های درمان بر طبق تشخیص نزد او بروید.
سخن آخر
بیماری‌های تیروئید بسیار رایج و قابل‌درمان هستند. بعضی از آنها با مصرف دارو و احیاناً تغییرات در رژیم غذایی کنترل می‌شوند. با اینکه تشخیص بیماری مزمن ممکن است ترسناک به نظر برسد، خبر خوب این است که با تشخیص به‌موقع، می‌توانید بدون ایجاد مشکلات بعدی، روند کنترل و درمان بیماری را آغاز کنید. این اولین مرحله در حرکت به سمت بهبود شرایط زندگی است.
آزمایشگاه تخصصی ماهان ارومیه
آزمایشگاه ماهان فرهنگیان یکی از مراکز آزمایشگاهی پیشرفته و متمایز استان است که با در اختیار داشتن مجموعه بی‌نظیری از تجهیزات مدرن آزمایشگاهی، بکارگیری پرسنل فنی متخصص و بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخلی و بین‌المللی در درمانگاه فرهنگیان واقع در خیابان کاشانی ارومیه در خدمت شهروندان گرامی و شهرهای همجوار قرار گرفته است.